Close

Ustawy o zatorach płatniczych

Nieterminowe płatności za wykonane usługi czy dostarczone towary to prawdziwa plaga. Zatory płatnicze stały się zmorą gospodarki, zwłaszcza w branży budowlanej. Z tym problemem zmierzył się ustawodawca, wynikiem czego jest zmiana przepisów w zakresie regulowania płatności.

Co się zmieniło po wprowadzeniu nowych przepisów dotyczących zatorów płatniczych?

Celem nowo przyjętych przepisów o zatorach płatniczych jest ograniczenie negatywnego zjawiska, z jakim można spotkać się w transakcjach handlowych, polegającym na nieterminowym regulowaniu należności w obrocie gospodarczym. Zostały one sformułowane w ustawie z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych i z dniem 1 stycznia 2020 roku w części zasadniczej weszły w życie. Nowe regulacje zmieniają szereg przepisów zawartych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawach podatkowych, Kodeksie postępowania cywilnego, a przede wszystkim przepisy ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która w obecnym brzmieniu nazywana jest ustawą o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. 

Brak terminowego regulowania płatności to problem przedsiębiorców dokonujących transakcji z nierzetelnymi lub niewydolnymi finansowo firmami. Skutki zalegania z płatnościami są lawinowe. Jeśli przedsiębiorstwo nie otrzyma pieniędzy w terminie, traci płynność, aby zapłacić swoim kontrahentom. Bywa, że nie ma środków na spłatę kredytów. Dochodzi do sytuacji, w których w efekcie cierpią pracownicy firmy, otrzymując wynagrodzenie po terminie bądź nie otrzymując go w ogóle. Zdarza się, że zatory płatnicze przyczyniają się do upadku firmy. Nowe regulacje dotyczą:

  • skrócenia terminów płatności,
  • prawa wierzyciela do ulgi na złe długi w PIT i CIT (wzorem tej w VAT),
  • obligatoryjnych raportów składanych przez największe firmy o praktykach płatniczych,
  • nadania uprawnień prezesowi UOKiK do kar wobec firm generujących największe zatory. 

Skrócenie maksymalnych terminów zapłaty

Od momentu obowiązywania nowych regulacji prawnych instytucje publiczne mają czas na uregulowanie swoich należności w 30 dni. Termin 60-dniowy ustalono dla transakcji asymetrycznych, czyli płatności dla mikro, małych i średnich firm, gdy dłużnikiem jest większy podmiot. To uprzywilejowanie sytuacji dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców w relacji z dużym przedsiębiorcą. Nie ma możliwości wydłużenia tego terminu. W przypadku transakcji symetrycznych, czyli gdy po obu stronach transakcji są podmioty równej wagi, np. MŚP lub duzi przedsiębiorcy, maksymalny termin płatności wynosi 60 dni. W tej sytuacji możliwe jest jego wydłużenie przez strony, pod warunkiem, że nie będzie to rażąco nieuczciwe w stosunku do wierzyciela. Dla odpowiedniego stosowania przepisów ustawa zmieniająca przepisy wprowadziła definicje, które odnoszą się do załącznika i rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej nr 651/2014. W efekcie:

  • mikroprzedsiębiostwo jest tym, które zatrudnia mniej niż 10 pracowników i jego obroty roczne lub suma bilansowa nie przekracza 2 mln euro,
  • małe przedsiębiorstwo to określenie dotyczące firmy zatrudniającej mniej niż 50 pracowników i uzyskującej roczny obrót lub sumę bilansową nieprzekraczające 10 mln euro,
  • średnie przedsiębiorstwo to takie, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników, a ich obrót nie przekracza 50 mln euro lub roczna suma bilansowa nie jest wyższa od 43 mln euro,
  • dużym przedsiębiorstwem jest to zatrudniające co najmniej 250 pracowników w ujęciu rocznym i generujące obrót przekraczający 50 mln euro lub z sumą bilansową przekraczającą 43 mln euro rocznie. 

Od nowego roku przepisy bezwzględnie zakazują zastrzegania na rzecz dużego przedsiębiorcy w relacjach z miko, małymi i średnimi podmiotami terminu płatności przekraczającego 60 dni od momentu doręczenia faktury. Wobec tego nie można powoływać się na zasadność wydłużenia terminu przez wzgląd na wolę dwóch stron transakcji i brak rażącego pokrzywdzenia wierzyciela. Ponadto duży przedsiębiorca zobowiązany jest do złożenia oświadczenia w umowie handlowej, że taki status mu przysługuje. 

Ustalenie tego, kto jest dużym przedsiębiorcą, może nastręczać trudności, gdyż trzeba wziąć pod uwagę dane przedsiębiorstwa wraz z danymi przedsiębiorstw powiązanych i partnerskich, włącznie ze spółkami z grupy kapitałowej.

Ustalenie dłuższych terminów niż maksymalne będzie traktowane za czyn o charakterze nieważnym. Co więcej, jeśli termin płatności zostanie ustalony na więcej niż 120 dni od doręczenia faktury lub rachunku, wierzyciel jest uprawniony do wypowiedzenia umowy lub odstąpienia od niej, przy czym wypowiedzenie oznacza, że wszelkie należności z tytułu już wykonanych usług lub dostarczonych towarów staną się wymagalne w ciągu 7 dni.

Trzeba dodać, że przedsiębiorca może domagać się wyższych odsetek ustawowych. Za opóźnienia w transakcjach handlowych ich wysokość wzrosła o 2 punkty procentowe do poziomu 11,5%. Jedynie w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot leczniczy pozostała dotychczasowa wysokość odsetek, czyli 9,5%. 

Ulga na złe długi

Firmy poszkodowane z racji nieterminowych płatności mają prawo do skorzystania z ulgi na złe długi w PIT i CIT, a mechanizm działa podobnie jak w podatku VAT. Jeśli zapłata nie zostanie dokonana w ciągu 90 dni od terminu określonego w umowie bądź na fakturze, wierzyciel może zmniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności. W tej sytuacji obowiązkiem dłużnika jest podniesienie podstawy opodatkowania o kwotę, której nie uregulował na czas.

Raport o praktykach płatniczych

Sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych dotyczą przedsiębiorstw, których roczny dochód przekracza 50 mln euro oraz kierowników grup kapitałowych. Są oni teraz zobowiązani składać sprawozdanie z terminów zapłaty stosowanych w roku poprzednim. Muszą to zrobić do końca stycznia nowego roku. Raporty o praktykach płatniczych będą publicznie dostępne w BIP-ie, dzięki czemu będzie można uzyskać informacje, jak duże podmioty realizują zobowiązania i ocenić ryzyko wchodzenia w relacje biznesowe z nimi. Pierwsze należy przekazać za 2020 rok do 31 stycznia 2021 roku.

Kary za stosowanie opóźnień w płatnościach

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zyskał uprawnienie do nakładania administracyjnych kar pieniężnych na podmioty gospodarcze odpowiedzialne za nadmierne opóźnienia w spełnianiu świadczeń pieniężnych. To sytuacja, w której przez okres kolejnych 3 miesięcy suma wartości świadczeń niespełnionych przez przedsiębiorcę i spełnionych po terminie wyniesie co najmniej 5 mln zł, a od 2022 roku 2 mln zł. Wysokość kary uzależniona jest od:

  • wartości świadczeń pieniężnych spełnionych (niespełnionych) po terminie,
  • okresu, przez który podmiot spóźniał się ze świadczeniem pieniężnym,
  • stawki odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Tak nałożona kara w niektórych przypadkach może zostać podwyższona (o 50%), w innych obniżona (o 10% lub 20%). O jej podwyższeniu Prezes UOKiK może zdecydować po stwierdzeniu, że przedsiębiorca ponownie opóźnia się ze spełnieniem pieniężnych świadczeń. Decyzja dotycząca nałożenia kary będzie publicznie dostępna w serwisie internetowym UOKiK. 

Biuro rachunkowe Optima Libra – Księgowość

Related Posts

One thought on “Ustawy o zatorach płatniczych

  1. MarcinP

    Bardzo ciekawy artykuł rozjaśniający wiele kwestii. Aż żałuję, że nie trafiłem na niego wcześniej. Niestety wszelkie kwestie związane z księgowością są dla mnie czarną magią, zanim wymyślono darmowy program do pit to nawet jego rozliczenie było dla mnie ogromnym problemem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *